Gıda İsrafını Önlemenin Yolları
Evlere tekrar döndüğümüz şu günlerde, zaman zaman hepimiz özellikle mutfak alışverişi konusunda aşırıya kaçabiliyoruz. Stok fazlalığı ya da çeşitli sebeplerden dolayı bu durum çoğu zaman birçok gıdanın tüketilmeden bozulması ile sonlanabiliyor.
Ne yazık ki dünyada ve ülkemizde gıda israfı, birçok insanın hayal ettiğinden çok daha büyük bir sorun. Her yıl dünyadaki yiyeceklerin yaklaşık üçte biri çeşitli nedenlerle çöpe atılıyor. Bu da rakamsal olarak her yıl yaklaşık 1,3 milyar tona yakın gıdaya karşılık geliyor.
Tahmin edilebileceği gibi gıda atığı konusunda başı çeken ülkeler arasında ABD gibi sanayileşmiş ülkeler geliyor. ABD Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre, bir Amerikalı yaklaşık yıllık ortalama 99 kg gıda atığının ortaya çıkmasına sebep oluyor.
Gıda israfının sizi etkilemediğine inananlardansanız, bu konuyu tekrar düşünün. Yiyeceklerinizi atmanız sadece maddi kayıplara sebep olmaz. İsraf edilen, çürüyen yiyecekler, en yaygın ikinci sera gazı olan metan gazı üreten çöplüklere gönderilir. Daha basit bir ifade ile yemeğinizi atmak iklim değişikliğine sebep olur.
Ne yazık ki bu durumdan sular da ciddi bir oranda etkileniyor. Dünya kaynakları Enstitüsü’ne göre, tarım için kullanılan suların %24’ü her yıl gıda israfı nedenleri ile kayboluyor. Bu 45 trilyon galon yani yaklaşık 170 trilyon litreye yakın bir miktar demek.
Bu rakamlar oldukça ürkütücü görünse de Antalya Balıkevi olarak gıda israfı nedenlerine geniş olarak yer verdiğimiz ve evde gıda israfı nasıl önlenir gibi sorulara yanıtlar bulabileceğiniz yazımıza göz atabilirsiniz. İşte evinizden başlayarak, küçük adımlarla gıda israfının önüne geçmenin yolları…
Alışveriş listenizdeki yiyecekleri öncelik sırasına koyun
Çoğu insan ihtiyaç duyduğundan daha fazla yiyecek satın alma eğilimindedir. Toplu olarak satın almak zaman ve maddi açıdan daha kârlı gibi görünse de araştırmalar bu alışveriş yönteminin daha fazla gıda israfına yol açtığını göstermiştir.
İhtiyacınız olandan daha fazla yiyecek satın almaktan kaçınmak için, haftada bir kez toplu alışveriş yapmak yerine, birkaç günde bir markete uğramayı deneyebilirsiniz. Market alışverişine çıkmadan önce, en son satın aldığınız ürünleri tüketip tüketmediğinizi kontrol etmek ve son kullanma tarihleri yaklaşan yiyecekleri öncelikli olarak tüketmek gibi uygulaması son derece basit adımları takip ederek, evde gıda israfının önüne geçebilirsiniz. Ayrıca, gıda israfını nasıl önleyeceğinize dair faydalı bir ipucu da olabilecek bir başka konu da markete gitmeden önce ihtiyacınız olan yiyeceklerin bir listesini yapmak. Kulağa son derece basit gelse de markete girdikten sonra uygulaması kimi zaman kolay olmayan bir konu olabilir. Yapmış olduğunuz listeye sadık kalmaya özen gösterin. Alışveriş listenizin dışına çıkmamak, satın alma dürtüsünü azaltmaya ve gıda israfını önlemeye yardımcı olacaktır.
Yiyeceklerinizi saklama koşullarını iyileştirin
Yanlış gıda saklama koşulları, gıda israfı nedenleri arasında üst sıralarda yerini alır. Dünyadaki örneklere baktığımızda Doğal Kaynak Savunma Konseyi’ne göre, ‘Birleşik Krallık’taki evsel atıkların yaklaşık üçte ikisi, gıda bozulmasından kaynaklanmaktadır. Birçok insan, meyve ve sebzelerin nasıl saklanacağı konusunda bilgi sahibi değildir. Bu da birçok ürünün çürüyüp bozulmasına sebep olur. Örneğin; patates, sarımsak ve soğan kesinlikle soğuk ortamda muhafaza edilmemelidir. Oda sıcaklığında saklanmalıdır.
Ayrıca, daha fazla etilen gazı üreten yiyecekleri, daha az etilen gazı üreten yiyeceklerden ayırmak, gıda bozulmasını azaltmanın bir başka harika yoludur. Etilen gazı, gıdalarda olgunlaşmayı artırır ve bu da bozulmaya neden olabilir.
Olgunlaşma ve akabinde bozulmaya neden olan, etilen gazı üreten gıdalar şunlardır:
Muz
Avokado
Domates
Kavun
Şeftali
Armut
Yeşil soğan
Erken bozulmayı önlemek için bu yiyecekleri patates, elma, yapraklı yeşillikler, çilek ve biber gibi etilene duyarlı gıdalardan uzak tutarak saklamak bozulmayı geciktirmeye yardımcı olur.
Sebze ve meyvelerin dış görünümleri konusunda aşırı mükemmeliyetçi olmayın
En mükemmel görünümlü sebze ya da meyveyi bulana kadar bir kutu elmayı karıştırmanın ciddi oranda gıda israfı nedenleri arasında olduğunu biliyor muydunuz?
Göze daha hoş gelen ürünler, tat ve besin değerleri aynı olsa da sözde “çirkin” meyve ve sebzeleri ne yazık ki her zaman geçer. Kusursuz meyve ve sebzelere olan tüketici talebi, büyük market zincirlerinin, çiftçilerden sadece mükemmel ürünler satın almasına neden oluyor. Bu durum da her yıl tonlarca gıdanın boşa gitmesine neden oluyor.
Marketlerden biraz kusurlu ürünler seçerek ya da daha iyisi için doğrudan çiftçi ile temasa geçerek, bu konuda üzerimize düşeni yapabiliriz.
Buzdolabını dağınıklıktan uzak tutun
Muhtemelen “gözlerden ırak olan, gönülden de ırak olur” deyimini herkes duymuştur. Bu, özellikle yemek söz konusu olduğunda da geçerlidir.
İyi stoklanmış bir buzdolabına sahip olmak iyi bir şey olsa da, gıda atıkları söz konusu olduğunda aşırı doldurulmuş bir buzdolabı, gıda saklama koşulları açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Buzdolabını düzenli tutmak, bozulabilecek birçok gıdayı önceden görüp, öncelikli olarak tüketmenizin yolunu açar.
Buzdolabınızı stoklamanın oldukça basit ve etkili yolu, “ilk giriş, ilk çıkış ” anlamına gelen FIFO yöntemini kullanmaktan geçer. Örneğin, bir kutu çilek satın aldığınızda, yeni paketi eskisinin arkasına yerleştirin. Bu, eski yiyeceklerin öncelikli tüketilerek yiyecek israfını önlemeye yardımcı olur.
Gıdaların kabuğunu atmadan tüketmeyi deneyin
İnsanlar genellikle yemek hazırlarken meyve, sebze kabuklarını ve tavuk derilerini atarlar.
Bu bilinenin aksine aslında birçok vitaminden mahrum kalmanıza sebep olur. Çünkü birçok besin kabuğunda ya da derisinde çeşitli vitaminler taşır. Örneğin, elma kabukları çok miktarda lif, vitamin, mineral ve antioksidan içerir. Aslında, araştırmacılar triterpenoidler adı verilen, elma kabuklarında bulunan bir grup bileşik bulgularına rastladılar. Triterpenoidler vücutta güçlü antioksidanlar olarak hareket ederler ve kanserle mücadele konusunda aktif rol oynarlar.
Özellikle tavuk derisi, A vitamini, B vitaminleri, protein ve sağlıklı yağlar da dahil olmak üzere çeşitli besinlerle doludur. Dahası, tavuk derisi, vücuttaki iltihapla savaşmaya yardımcı olan inanılmaz bir antioksidan- selenyum kaynağıdır.
Yukarıda saydığımız tavuk derisi ve elma kabuğu gibi patates, havuç, salatalık, mango, kivi ve patlıcan gibi sebze ve meyvelerin de kabukları tüketilebilir.
Ayrıca besin değerleri bakımından olumlu katkılarının yanı sıra, kabuk ve derileri ile birlikte tüketilen ürünler, gıda atıklarından kaynaklı çevrede oluşabilecek zararların da önüne geçmeye yardımcı olur.
Dondurucunuzu daha sık kullanın
Yiyecekleri dondurmak, gıdaları korumanın en kolay yollarından biridir. Üstelik dondurulmaya uygun çok fazla gıda çeşidi mevcuttur. Örneğin, en sevdiğiniz salatalarda kullanmak için, biraz yumuşak olan yeşillikleri dondurucuda ideal dondurma torbalarında veya kaplarında saklayabilirsiniz. Dondurduğunuz yeşillikleri daha sonraki zamanlarda, smoothilerde ve diğer tariflerde kullanılabilirsiniz.
Antalya’nın en iyi restoranlarından Antalya Balıkevi ailesi olarak gıda israfı nedenlerine tüm detaylarıyla yer verdik ve evde basit yöntemlerle gıda israfı nasıl önlenir konularına yanıt bulabileceğiniz yazımızı sizler için derledik. Evlerde olduğumuz şu günlerde yapacağımız minik değişiklikler ile gıda israfının önüne geçmek için siz de katkıda bulunun.
Sağlıklı günler dileriz.